Thảo Mộc Phục Mỹ: Sợi Dây Vô Hình Liên Kết Bài Thuốc Nội Tiết Đỗ Minh Từ Ngàn Xưa Đến Thế Hệ Sau (Kỳ II)

Một bài thuốc nội tiết dành cho phụ nữ Việt ra đời từ những năm 1860 có tồn tại mãi đến thế kỷ XX được hay không? Các thế hệ lương y dòng họ Đỗ Minh đã làm gì để gìn giữ tinh hoa của cha ông để lại? Điều đó sẽ được giải đáp ngay trong kỳ II này, mời bạn cùng đón đọc.

Nội tiết Đỗ Minh – Bài thuốc cổ truyền từ thế kỷ XIX được lưu truyền đến thế hệ sau

Từ khi cố lương y Đỗ Minh Tư nghiên cứu và ứng dụng thành công bài thuốc Nội tiết Đỗ Minh, ông đã nghĩ đến việc lưu lại và truyền cho đời con cháu bằng cách ghi chép kỹ lưỡng vào bí tịch dòng họ Đỗ. Kể từ đó, thừa hưởng những kiến thức y học từ cha, bài thuốc của dòng họ Đỗ Minh cứ lần lượt được kế thừa, nghiên cứu và cải tiến hoàn thiện, nối truyền từ đời thứ nhất qua đời thứ 2, thứ 3 để đưa vào ứng dụng chữa trị cho phái nữ.

Đáng ghi nhận là cụ bà Đỗ Thị Hiển – người con gái duy nhất tính đến thời điểm hiện tại, đồng thời là truyền nhân đời thứ 4 của dòng họ Đỗ theo cha làm nghề y, bốc thuốc, chữa bệnh cứu người. 

Cụ bà vốn là người thông minh, lanh lợi và có tâm, có tính tình lương thiện. Vào độ tuổi xuân thì, độ tuổi đẹp nhất của người con gái, cô gái trẻ ấy đã không ngần ngại gia nhập đội thanh niên xung phong trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp. Người con gái ấy vừa giúp nước, cống hiến tuổi thanh xuân cho Tổ quốc, lại vừa vận dụng hết những gì học được từ thế hệ cha ông chữa khỏi bệnh cho rất nhiều chiến sĩ.

Sau nhiều năm trở về quê nhà, cô gái độ 24 tuổi khi ấy, nắm giữ nền tảng vững chắc của cha ông, cộng thêm kinh nghiệm tích lũy từ việc chữa bệnh cứu người, lại tiếp tục theo học, phát triển và kế thừa các bài thuốc của tiền nhân. 

Riêng bài thuốc Nội tiết Đỗ Minh vào thời điểm ấy chưa được cố lương y Hiển chú trọng cho lắm, vì lúc đó bà còn trẻ, chưa gặp một số vấn đề tiền mãn kinh nên không để tâm. Mãi đến sau này, khi khám chữa bệnh cho nhiều người phụ nữ trong làng, bà mới nhận ra nhiều chị em bị bốc hỏa, người thường xuyên đổ mồ hôi, sợ nước lạnh, mất ngủ, tính tình dễ cáu gắt,… 

Cô gái trẻ Hiển lại vận dụng kinh nghiệm truyền dạy từ thời cụ cố Đỗ Minh Tư về bắt mạch và nhận ra nguyên nhân chủ yếu gây ra bệnh là do “sác chủ bệnh nhiệt” (nóng trong người). Tiếp tục đặt tay vào bộ vị thấy mạch nhỏ tăm tắp như sợi tơ gọi là Tế chủ về bệnh hư. Mạch ngắn ngủi, phía ngoài mạch chưa đến thốn, phía trong mạch không đến xích gọi là Đoản – người vốn bẩm suy nhược, cộng thêm việc ăn uống thiếu chất dinh dưỡng dẫn đến cơ thể yếu dần, suy giảm hệ miễn dịch và rối loạn nội tiết tố.

Từ đó, bà mới lần dở lại tài liệu cổ của dòng họ và chú tâm vào bài thuốc Nội tiết Đỗ Minh. Theo Đông y, phụ nữ khi ở độ tuổi 40 thì các chức năng lục phủ ngũ tạng đều bị suy khí, đặc biệt nhất là sự suy khí của tạng thận. Thận khí suy chủ yếu là tinh huyết gây ra khiến cơ thể chị em bị mất cân bằng âm – dương, làm ảnh hưởng đến hoạt động của các tạng phủ khác nên dẫn đến thời kỳ tiền mãn kinh với các triệu chứng như kinh nguyệt không đều, khô hạn, tính tình thay đổi, dễ cáu gắt, bốc hỏa, giảm ham muốn, mất ngủ, đổ mồ hôi,… Bên cạnh đó việc chị em sinh nở, công việc căng thẳng, bận rộn cũng tác động rất lớn đến việc làm độ tuổi tiền mãn kinh của phụ nữ có thể diễn ra sớm hơn hoặc muộn hơn.

Truyền nhân đời thứ 4 ngày đêm nghiên cứu, “giữ lửa” bài thuốc Nội tiết Đỗ Minh

Theo lối chẩn bệnh và bắt bệnh xưa của cha ông để lại, cụ Hiển cho biết, theo YHCT phụ nữ bị tiền mãn kinh thuộc chứng Thận âm hư và Thận dương hư. Trong đó âm hư là do cơ thể vốn bị âm hư, huyết thiếu, trước và sau khi mãn kinh thiên quý sắp cạn, tinh huyết suy kèm thêm suy nghĩ nhiều, dẫn đến mất ngủ. Phần âm bị tổn thương hoặc do sinh hoạt tình dục không điều độ, tinh huyết bị hao tổn hoặc do bệnh lý gây mất máu nhiều, tạng phủ không được nuôi dưỡng, thận âm hư yếu làm xuất hiện thời kỳ tiền mãn kinh.

Bên cạnh đó chị em còn bị rối loạn kinh nguyệt, kinh nguyệt đến sớm với lượng máu ít hoặc đến trễ với lượng máu nhiều, nhiều trường hợp có thể dừng kinh đột ngột. Hay cảm thấy hoa mắt, chóng mặt, đau tức vùng ngực sườn và người nóng bừng, nhiều mồ hôi. Miệng khô dù uống nhiều nước, có thể bị táo bón, cảm thấy bứt rứt, khó chịu trong người và dễ cáu gắt, nóng nảy. Chân tay tê hoặc run, có cảm giác kiến bò trên toàn cơ thể.

Còn dương hư là tình trạng thận khí suy yếu lại kinh sợ quá hoặc sinh hoạt tình dục không điều độ, từ đó làm tổn thương thận khí, tạng phủ không được nuôi dưỡng, mệnh môn hỏa suy gây hiện tượng tiền mãn kinh. Triệu chứng thường gặp với thể bệnh này là chị em hay ra mồ hôi nhiều kèm với rối loạn kinh nguyệt, mất ngủ, hay quên, luôn trong trạng thái hồi hộp, căng thẳng, đau ngực, nặng đầu, không tập trung, nhạy cảm và hay cảm thấy buồn vu vơ. Chân tay lạnh, hay bị tê dại, cơ thể tăng cân đột ngột, không rõ lý do, lưỡi màu nhợt nhạt.

Nhìn chung, phụ nữ bị suy giảm thận khí sẽ có những triệu chứng điển hình như rối loạn kinh nguyệt, bốc hỏa, đổ mồ hôi, khó ngủ, căng thẳng, mệt mỏi, cáu bẳn, khô hạn, suy giảm sinh lý… Ngoài ra, chị em cũng có biểu hiện tóc khô, dễ gãy rụng, da nhăn sạm… 

Qua đó, vận dụng cách chữa trị của cha ông nhằm áp dụng vào thực tiễn, lương y Hiển đã kết hợp cả việc dùng bài thuốc Nội tiết Đỗ Minh với các phương pháp không dùng thuốc như chế độ ăn uống lành mạnh, lối sống sinh hoạt khoa học. Cùng quan niệm, việc chữa bệnh giống như việc câu cá, chỉ cho cần câu chứ không cho cá, ý chỉ để điều trị bệnh có hiệu quả lâu dài và bền vững, không bổ sung nội tiết tố nữ tổng hợp hay kích thích thực vật từ bên ngoài, mà tác động phục hồi cơ thể từ bên trong, ổn định tâm lý, hỗ trợ cải thiện hoạt động của buồng trứng, giúp cơ thể tự sản sinh nội tiết tố nữ một cách tự nhiên nhất.

Cố lương y Hiển cho biết: “Muốn điều trị dứt điểm không chỉ sử dụng các biện pháp tác động phần ngọn mà cần đi sâu vào gốc, phục hồi từ trong, kích thích sản sinh các chất có lợi cho sức khỏe và cân bằng nội tiết.” Bởi vậy, tuy tác động của bài thuốc Nội tiết Đỗ Minh có chậm hơn các loại thuốc tổng hợp, nhưng mang lại hiệu quả lâu dài, dù ngưng sử dụng thì vẫn còn có tác dụng trong một thời gian chứ không bị mất tác dụng ngay. Người dùng cũng có thể sử dụng sản phẩm theo từng đợt chứ không phải thường xuyên, hàng ngày.

Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng thuốc, nhận thấy việc đun sắc thuốc và gia giảm, căn chỉnh nhiệt độ mất thời gian. Cùng với việc khám chữa bệnh cho người dân bận rộn cả ngày, bà nhờ con cháu sắc thuốc hay gặp phải tình trạng bị đun cháy, cạn hết nước cốt của thuốc khiến công dụng bài thuốc bị chuyển hóa. Bởi vậy, “nói là làm” bà đã cải tiến bài thuốc Nội tiết Đỗ Minh thành dạng cao đặc, sánh mịn, chỉ cần pha với nước là có thể sử dụng được ngay, rất tiện lợi và dễ dùng. 

Mọi quá trình đun sắc, điều chế thuốc đều được cố lương y chú trọng, khắt khe trong từng công đoạn: Sơ chế dược liệu, chiết dược liệu bằng cách sắc liên tục trong nồi hấp cách thủy, kín miệng, sau đó đun trên lửa gỗ thông, bạch đàn liu diu, giữ nền nhiệt 70 độ trong suốt 48 tiếng đồng hồ, căn chỉnh thời gian hợp lý và luôn có người canh lửa. Khi cốt thuốc đạt đến độ chín nhất định mới dừng đun và cô thuốc thành dạng cao vào các lọ sạch, đã được tiệt trùng. Tất cả quy trình đều được thực hiện thủ công và đảm bảo vệ sinh.

Một bài thuốc trải qua 4 đời lương y đã có nhiều cải tiến, liệu đây đã phải là dấu chấm cho sự phát triển của bài thuốc này, hay còn điều gì chờ đợi ở những thế hệ lương y sau? Để tìm được câu trả lời, mời độc giả đón đọc Kỳ III Thảo mộc phục mỹ: Tìm kiếm “mảnh ghép” cuối cùng hoàn thiện thần dược “Nội tiết Đỗ Minh”.

Trích nguồn dominhduong.org